To działa - ngo.pl

Organizacje społeczne (pozarządowe) to wszystkie podmioty, które nie są jednostkami albo organami administracji publicznej oraz których działalność nie jest nastawiona na osiąganie zysku.
Najbardziej popularne formy organizacji to fundacje i stowarzyszenia. Różnią się między sobą między innymi tym, że do założenia fundacji wystarczy nawet jedna osoba (fundator), w przypadku stowarzyszenia potrzebna jest grupa minimum 7 osób. Jako stowarzyszenia działają na przykład Ochotnicze Straże Pożarne i wiele klubów sportowych.
Celem działania organizacji jest zaspokajanie potrzeb i rozwiązywanie problemów, którymi nikt inny nie zajął się w skuteczny sposób.

W Polsce aktywnie działa około 100 tysięcy fundacji i stowarzyszeń. Połowa z nich  funkcjonuje na wsiach i w małych miastach nie większych niż 50 tysięcy mieszkańców. Jedna trzecia organizacji działa w dużych miastach liczących więcej niż 200 tysięcy mieszkańców. Najwięcej organizacji jest na Mazowszu, ponad 20 tysięcy, w tym połowa w samej Warszawie. Ponad 10 tysięcy organizacji jest zarejestrowanych w Wielkopolsce, Małopolsce, na Śląsku oraz na Dolnym Śląsku. Zdecydowanie najmniej organizacji jest w województwie opolskim, lubuskim, podlaskim i świętokrzyskim – po około 3-4 tysiące.

Organizacje działają w bardzo różnych dziedzinach: edukacji, kulturze, sporcie, ochronie środowiska, zdrowiu, nauce, prawach człowieka i wielu, wielu innych. Trudno w codziennym życiu nie zetknąć się z działaniami czy efektami działań organizacji, choć czasem nie jesteśmy świadomi, że robią to właśnie organizacje.

Najwięcej, bo ponad jedna trzecia organizacji działających w Polsce zajmuje się sportem, turystyką, rekreacją i hobby. 15% działa na polu edukacji i wychowania, a 13% zajmuje się kultura i sztuką.

Pomoc i wsparcie, jakie niosą organizacje społeczne, są możliwe dzięki zdobytym przez nie środkom finansowym. Są to: składki członkowskie; darowizny od osób indywidualnych, firm lub instytucji; środki na realizację zadań publicznych ze źródeł samorządowych i administracji centralnej; przychody z działalności gospodarczej; 1,5% podatku; zagraniczne środki publiczne, na przykład z Unii Europejskiej.

W Polsce mamy ponad 100 tysięcy organizacji, a status organizacji pożytku publicznego (OPP) ma około 9 tysięcy.
Organizacje pożytku publicznego mają kilka przywilejów, z których najbardziej znany, to możliwość ubiegania się o 1% podatku.
Aby móc zbierać 1% podatku, organizacja musi spełnić szereg warunków zapisanych w ustawie o pożytku publicznym i o wolontariacie, takich jak m.in:
– wykazanie się aktywną i nieprzerwaną działalnością organizacji przez okres co najmniej dwóch lat
– spełnienie obowiązków sprawozdawczych – aby znaleźć się na liście organizacji uprawnionych do otrzymywania 1% organizacja musi co roku zamieszczać sprawozdania ze swojej działalności w bazie ministerialnej

Każda fundacja podlega ministrowi, każde stowarzyszenie – staroście. Mają oni zapisaną ustawowo możliwość kontroli organizacji. Fundację i stowarzyszenie mogą też kontrolować np. urząd skarbowy, NIK, Państwowa Inspekcja Pracy itd.
Organizacje mają też dużo obowiązków sprawozdawczych. Co roku składają sprawozdanie finansowe i deklarację podatkową CIT-8 w swoim urzędzie skarbowym. Sporządzają coroczne sprawozdanie z działalności, a fundacje wysyłają sprawozdanie z działalności „swojemu” ministrowi (właściwemu ze względu na to, czym zajmuje się fundacja, np. minister kultury, minister sportu).
Zamieszczają też sprawozdania na swojej stronie www – każdy może do nich zajrzeć. Pokazują swoje działania w mediach tradycyjnych, elektronicznych czy społecznościowych.
Możliwość dopytywania organizacji o jej działalność mają też jej darczyńcy, wolontariusze – wszystkie osoby, które chcą ją wspierać.

Organizacje społeczne nie działają dla zysku – nie oznacza to jednak, że osoby w nich pracujące nie mogą być wynagradzane. Organizacje mogą zatrudniać pracowników tak samo jak instytucje publiczne czy firmy prywatne. Tak więc nie wszystkie osoby działające na rzecz organizacji to wolontariusze – w organizacjach pracują osoby zatrudnione na etat, umowę zlecenie czy umowę o dzieło.
Zgodnie z wynikami badań Stowarzyszenia Klon/Jawor 35% organizacji w Polsce posiada zespół stałych, regularnych pracowników, w tym 20% organizacji zatrudnia, przynajmniej jedną osobę, na podstawie umowy o pracę. W pozostałych 15% organizacji nikt nie jest zatrudniony na umowę o pracę, ale organizacja ma stałych, regularnych pracowników zatrudnionych na podstawie powtarzalnych umów zlecenie, umów o dzieło czy prowadzących własną działalność gospodarczą. 20% organizacji nie posiada stałego zespołu pracowników, ale od czasu do czasu zleca płatną pracę na podstawie umów cywilno-prawnych.
45% organizacji opiera się w 100% na wolontariacie.

Organizacje społeczne działają dla zmiany. To, co chcą zmieniać, opisane jest w statucie każdej z nich. Obszar i sposoby działania organizacji są bardzo różnorodne. Aby móc realizować swoje cele, często potrzebują dużych nakładów. Nie tylko osobowych, ale też finansowych.
Weźmy przykład organizacji, której członkowie wspierają rodziny dzieci po wypadkach, pomagają w rekonwalescencji ich pociech. Wolontariusze prowadzą warsztaty w szkołach o bezpieczeństwie na drodze, opiekują się dziećmi w czasie wyjazdów integracyjnych. Za swoją pracę nie oczekują zapłaty, robią to dla dobra innych i własnej satysfakcji. Ale już do prowadzenia rehabilitacji potrzebne jest m.in. odpowiednie miejsce, sprzęt i specjaliści. To wszystko kosztuje. Dlatego czasem organizacje decydują się na pobieranie opłaty.
Ta opłata często nie daje organizacji zysku, tylko pokrywa koszty. Nawet jeśli stowarzyszenie lub fundacja prowadzi działalność gospodarczą i zysk powstanie, to musi być przeznaczony na realizację celów statutowych.

Według badań Edelman Trust Barometer w 2018 roku 54% dorosłych Polek i Polaków zadeklarowało zaufanie do organizacji społecznych. Organizacjom ufamy dużo bardziej niż rządowi, samorządom, mediom czy biznesowi. Od lat także zaufanie do fundacji i stowarzyszeń systematycznie rośnie.

Badania Stowarzyszenia Klon/Jawor pokazują, że to, co najbardziej zwiększa zaufanie do organizacji, to fakt, że pomagają potrzebującym, wskazują na nadużycia władzy, a także wzmacniają poczucie wspólnoty.

Wśród przypisywanych organizacjom cech, które w Polakach wywołują pozytywne skojarzenie, dominuje „pomaganie innym” (34%). Nie bez znaczenia jest też „niezależność od władzy, polityki” (takie skojarzenie ma 15% Polaków) – wobec utrzymującego się niskiego zaufania do rządu odrębność organizacji zwiększa ich wiarygodność.

Warto wspierać organizacje społeczne. Można zostać wolontariuszem, wolontariuszką organizacji i podarować jej swoją wiedzę (np. prawnik pomaga napisać umowę dla organizacji) lub swój czas (np. uczniowie opiekują się psami w schronisku). Można też pomóc rzeczowo: przekazać żywność dla podopiecznych fundacji, czy meble do biura stowarzyszenia.
Jeśli zaś w swoim portfelu masz trochę pieniędzy, którymi chcesz wesprzeć jakiś ważny cel społeczny, to warto przekazać na konto bankowe organizacji darowiznę na cele pożytku publicznego. To rozwiązanie ma też tę zaletę, że możesz wtedy skorzystać z odliczenia podatkowego.
W wersji dla zabieganych – weź udział w zbiórce publicznej i wrzuć pieniądze do puszki lub wyślij SMS-a charytatywnego.
Na początku każdego roku nie zapomnij o 1% Twojego podatku – przekaż go wybranej organizacji pożytku publicznego.
Pamiętaj, że każda taka bezinteresowna pomoc – zarówno wolontariacka, jak i finansowa – jest dla organizacji bardzo ważna! Dzięki temu mogą zrobić więcej pożytecznych rzeczy, a ludzie, którzy w nich działają czują jeszcze większą motywację, bo wiedzą, że mają sojuszników misji organizacji.